AI heeft zijn intrede gedaan in de creatieve sector. AI-kunstenaars hebben prestigieuze exposities, veel architectenbureaus gebruiken AI in hun ontwerpprocessen en kunstenaars klagen AI-bedrijven aan. Het creëert een mix van angst en mogelijkheden. Als AI-expert daarom aan mij de vraag de rol van AI, het begrip en toepassing ervan te onderzoeken.

De afgelopen maanden heb ik veel aspecten van AI onderzocht en geëxperimenteerd hoe dit binnen ons ontwerpproces en het ontwerp van tentoonstellingen past. De mogelijkheden van AI ontwikkelen zich razendsnel. Elke week is er een nieuwe tool of model dat de vorige overtreft. Vooral generatieve AI krijgt nu veel aandacht in verschillende media zoals afbeeldingen, video, audio en tekst. Van de vele toepassingen die AI voor ons heeft, wil ik er voor dit verhaal één uitlichten. Het potentieel om verbeelding te vertalen naar een concept. 

Een voorbeeld
Een groot deel van ons ontwerpwerk bestaat uit het concretiseren van onze verbeelding. Een proces dat veel tijd in beslag neemt voordat we het zelfs maar met anderen kunnen delen voor feedback. Een van de media die we hiervoor gebruiken zijn 2D-afbeeldingen. AI tools genereren nu in 10 seconden van jouw tekst een afbeelding. Kunnen deze tools onze verbeelding sneller tot leven brengen? Er bestaan verschillende instrumenten voor het genereren van afbeeldingen en ze verschillen in kwaliteit en gebruiksvriendelijkheid. Maar de essentie is hetzelfde: je typt een zin (ook wel een prompt genoemd) en het programma genereert een afbeelding. Laten we het eens proberen. "Een ronde kamer met een grote schelp in het midden waar kinderen op kunnen klimmen. De grond is bezaaid met pluche zeedieren." Niet slecht! 

Ik wil de achtergrond veranderen, dus laten we proberen of AI dit voor me kan genereren. "Een speelse verbeelding van de Cambrische explosie met vriendelijk uitziende zeewezens."

Hmm, iets anders dan ik in gedachten had, maar het bevat het kernidee. Ik wil ook graag een close-up van de knuffels. "Knuffels van fantasierijke, zachte, vrolijke zeedieren." Leuk, ik kan zelfs kiezen!

We hebben nu drie elementen van ons idee die we kunnen gebruiken om een algemeen beeld te geven aan collega's of klanten. Ze zijn echter niet perfect. In mijn verbeelding was de schelp een klimobject. AI begreep dit concept niet en weigerde het uit te voeren. Dit gebeurt vaak. De tools werken geweldig om de belangrijkste elementen van je idee te visualiseren, maar vereisen aanpassingen om onze verbeelding nauwkeurig weer te geven. Bovendien moeten we nog steeds vertrouwen op onze verbeeldingskracht en ons ontwerpinzicht om aanwijzingen te geven, beelden te beoordelen en om elementen samen te laten komen. De huidige AI-mogelijkheden veranderen de manier waarop je ontwerpt, maar ze vervangen je niet.

Beperkte weergave van de wereld
Hoewel je misschien indrukwekkende voorbeelden van AI-gegenereerde afbeeldingen op het internet hebt gezien, zijn in veel gevallen daar honderden afbeeldingen voor gegenereerd waar 99% niet goed was. Voor de pluchen dieren had ik maar twee pogingen nodig. Voor de schelp heb ik een half uur afbeeldingen gegenereerd (en elektriciteit gebruikt) om een redelijke visualisatie te krijgen. En het gebeurt ook dat ik niets nuttigs uit krijg. Op deze momenten wordt het volkomen duidelijk dat AI de wereld niet begrijpt of een beperkte representatie van een concept heeft.

Een van mijn favoriete voorbeelden is AI’s representatie van het concept "museum". Het voelt de behoefte om ergens een vitrine neer te zetten zodra je dat woord in je prompt noemt. Hier was mijn prompt "Een museumtentoonstelling over oude schepen in een wetenschappelijk museum voor kinderen. Grote kamer met glazen wanden. Het schip is een speeltuin met tentoonstellingen met katrollen en interactieve elementen met gewichten."

Omdat mijn prompt "museum" en "glazen muren" bevat, plaatste AI de boot in een vitrine, maar omdat er ook "speeltuin" staat, werden de mensen ook in de vitrine geplaatst. Dit voorbeeld laat zien dat je bij het schrijven van prompts moet uitvinden wat het mentale concept van een woord is voor AI en manieren moet vinden om het te omzeilen als jij een andere representatie hebt.

Dit brengt ons ook bij vooroordelen. Iets wat me zorgen baart in de huidige staat van AI. Vaak worden de modellen getraind op data die vooroordelen bevat, die vervolgens tot uiting komen in hun creaties. Als ontwerpers moeten we ons hiervan bewust zijn in ons werk en manieren vinden om dit te omzeilen. Accepteer niet zomaar het beeld dat wordt gegenereerd; bedenk of het jouw overtuigingen vertegenwoordigt. 

Hier maakte AI een redelijk beeld van een speelse theateropstelling voor een kinder exhibit. De enige verandering die werd gevraagd, was het uiterlijk van de kinderen. In de nieuwe afbeelding is dit veranderd, maar zijn er stereotypen bijgekomen. Nu zitten de kinderen op hun knieën, hebben ze een bril en lezen ze boeken. Dit is niet acceptabel en als ontwerper is het onze taak om manieren te vinden die corresponderen met onze intentie. 

Er is meer
Voor ons is AI een belangrijk hulpmiddel geworden voor conceptontwerp. We kunnen ideeën veel sneller itereren, binnen ons team en met klanten. Beeldtaal is universeler en laat minder ruimte voor interpretatie. Dit brengt echter ook uitdagingen met zich mee. De gegenereerde beelden kunnen meer aanvoelen als een definitief ontwerp, waardoor de vrijheid in en conceptfase kan worden beperkt en verkeerde verwachtingen bij de klant kunnen ontstaan. Bovendien zijn we beperkt tot wat AI ons teruggeeft, waardoor we minder controle hebben. Hoewel AI zich snel ontwikkelt, zal het een andere manier van werken blijven dan we gewend zijn. 

In dit verhaal heb ik het alleen gehad over het 2D visualiseren van onze verbeelding in conceptontwerp. Maar de toepassing van AI is veel breder. Het kan worden toegepast op vele media en AI is breder dan generatieve AI. Een mogelijkheid waar ik ook enthousiast over ben, is het potentieel om AI toe te passen in tentoonstellingen. Om de verbeelding van bezoekers tot leven te brengen. De eerste tentoonstellingen die dit toepassen bestaan al en we zijn momenteel bezig met het ontwikkelen van prototypes. Dat is een verhaal voor een andere keer. Maar ik wil wel graag afsluiten met een uitnodiging aan jou als lezer om je verbeelding tot leven te laten komen. Hoe zou jij AI gebruiken in een tentoonstelling? Misschien kun je AI vragen om een visualisatie van je idee te maken?